Από την εκπομπή του Χρήστου Μιχαηλίδη ΚΑΘΡΕΥΤΗΣ  στο Α' πρόγραμμα της ΕΡΤ στις  16.3.2021

(Κείμενο Λευτέρη Μαραγκάκη)

Κινούνται διακριτικά σε σχέση ανάλογη με την ατολμία τους απέναντι στη μικρή τους κοινωνία. Συχνάζουνε σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με μια διακριτικότητα που λίγο απέχει από την ενοχή. Παρατηρούνε με το αχόρταγο μάτι μικρών παιδιών, περιμένοντας από στιγμή σε στιγμή να γίνουνε θαύματα που μόνο αυτοί τα βλέπουνε. Υποφέρουν από λέξεις που δεν μπορούν να μπούνε σε μια σειρά, γιατί από ανέκαθεν φοβότανε μη και τυχόν αυτές πάρουνε άλλο δρόμο και βγούνε στραβές κι έτοιμες να τα βάλουνε με τον σφιχτό κοινωνικό τους περίγυρο, όπου η μοίρα τους έριξε να μιλάνε για πράματα που οι άλλοι γύρω τους τα παίρνουνε ανάποδα και τους κατατάσσανε μόνιμα στους αλαφρούς της πόλης τους.

Κυρίες και κύριοι, μιλάμε για τους λογοτέχνες της επαρχίας. Αυτούς που η φήμη και η αναγνώριση δεν θα τους χτυπήσουνε ποτέ την πόρτα και που από μια παράξενη μοίρα, βρέθηκαν να υπερασπίζονται αξίες και να χαράσσουνε το δρόμο τους σε έναν ασφυκτικό κλοιό, όπου από τα πράγματα, όλα είναι καθορισμένα και υπακούνε στους σκληρούς κανόνες που κυβερνούνε την επαρχία τους.

Ξεκινάνε το μακρύ ταξίδι τους έξω από συμβατούς κανόνες, με μόνο εφόδιο τα λίγα βιβλία του πατρικού τους σπιτιού, ξανοίγονται με φόβο και ταραχή στη δημόσια βιβλιοθήκη της πόλης τους και κρυφά τα βράδια γράφουνε σε χαρακωμένα παλιά τετράδια, αυτά που τους παιδεύανε ως αποτέλεσμα της βιβλιοφαγίας τους. Κι όταν με το καλό ξεπεραστούνε οικονομικές και εκ συστολής δυσκολίες, κρυφοκαμαρώνουνε το πόνημά τους στα βιβλιοπωλεία της πόλης.

Τον πρώτο καιρό έχουνε την εντύπωση ότι οι τέχνες και τα γράμματα θα ασχοληθούνε μαζί τους, κι ότι θα πάρουνε κι αυτοί μια θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας. Λίγο αργότερα κι όταν θα βλέπουν τα πράγματα από ψηλά και ως εκ τούτου πιο ξεκάθαρα, θα τους πιάσει θλίψη για τους μηχανισμούς που έχουνε αναπτύξει τριτοκοκλασσάτοι λογοτέχνες, οι οποίοι μέσω επαρχιακών εντύπων και περιοδικών λιβανίζανε ο ένας τον άλλο.

Κι όταν τολμήσουν να στείλουνε τα βιβλία τους σε κριτικούς της Αθήνας, λίγες μέρες αργότερα, αν πηγαίνανε μια βόλτα από το Μοναστηράκι, θα τα βλέπανε καταχωνιασμένα στα ράφια των παλαιοπωλείων με κομμένη τη σελίδα της αφιέρωσης.

Όμως παντού υπάρχουνε και οι εξαιρέσεις. Τα καλά κείμενα, ή και τα μέτρια (αρκεί να υπάρχουν οι κατάλληλες γνωριμίες), ίσως να έχουνε την τύχη να διαβαστούν και να κριθούνε από αυθεντίες της πρωτεύουσας κι έτσι να έρθει η πολυπόθητη αναγνώριση. Οι περιπτώσεις όμως αυτές είναι ελάχιστες, γιατί, κακά τα ψέματα, αν δεν είσαι στην Αθήνα να προβάλεις το έργο σου από πόρτα σε πόρτα δημοσιογράφων και κριτικών, να λιβανίζεις και να αυτολιβανίζεσαι, δεν πρόκειται ποτέ να γίνουνε κάτι περισσότερο από τα στενά όρια της επαρχίας τους.

 Ίσως το σημείωμά μου αυτό να έχει πολύ πίκρα μέσα του, αλλά δυστυχώς μέχρι σήμερα (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων βεβαίως), συνεχώς επαληθεύεται κι έτσι οι λογοτέχνες της επαρχίας καταλαβαίνουνε αργά και σταθερά ότι αποτελούν μια δικιά τους συνομοταξία, όπου η αναγνώριση σταματά στα στενά σύνορα της πόλης τους. Όμως μη σας πιάνει θλίψη. Στο κάτω κάτω από το εύφορο χώμα των γραφτών τους μπορούνε και ξεπηδάνε μερικές φορές οι λίγοι που τυχαίνουνε μια θέση στην καταξίωση.